Professor Lieketseng Ned van die Universiteit Stellenbosch se Fakulteit Geneeskunde en Gesondheidswetenskappe (FGGW) is aangewys as die Vooraanstaande Jong Vrouenavorser in Geesteswetenskappe en Sosiale Wetenskappe by die 2024 Suid-Afrikaanse Vroue in Wetenskap-toekennings (SAWiSA).
Die jaarlikse SAWiSA-geleentheid, gere?l deur die Nasionale Departement van Wetenskap en Innovasie, vier vroue wat uitblink in wetenskap, tegnologie, ingenieurswese en wiskunde (STEM). Vanjaar se seremonie, wat in M?bombela, Mpumalanga, gehou is, het gefokus op die tema "Oorgang na 'n Innovasie-ekonomie: Die Rol van Vroueleiers in STEM."
Ned, 'n navorser in die FGGW se Afdeling Gestremdheid- en Rehabilitasiestudies, het haar dankbaarheid vir die erkenning uitgespreek. “Ek is opgewonde en dankbaar vir die toekenning – en trots op myself en my span," het sy gesê. Die toekenning oorweeg navorsingsuitsette, vorige toekennings, impak, mentorskap en gemeenskapsbetrokkenheid.
'n Kampvegter vir gestremdheidsinsluiting
Ned, afkomstig van Mount Fletcher in die Oos-Kaap, het haarself vinnig gevestig as 'n toonaangewende stem in gestremdheidstudies. In 2018 het sy die jongste persoon in haar afdeling geword om 'n PhD te voltooi. Die volgende jaar was sy te sien op die Mail & Guardian se lys "200 Young South Africans to Watch."
Ned se navorsing fokus op gestremdheid-inklusiewe gesondheidstelsels, wat die verskil tussen die globale verspreiding van gestremde bevolkings en die konsentrasie van gestremdheidstudies aanspreek. "Die meeste van die wêreld se gestremde bevolkings woon in die globale suide, maar gestremdheidstudies word steeds oorheers deur denke uit die noorde," het sy verduidelik.
Haar huidige projek, in samewerking met Special Olympics International, behels 'n stelselvlak-assessering van die Suid-Afrikaanse gesondheidstelsel se insluiting van mense met intellektuele en ontwikkelingsgestremdheid (IDD). “Hierdie nuwe assesseringsbenadering kan help om aktiwiteite vir beleidmakers, insluitend die ministeries van gesondheid, te prioritiseer," het Ned gesê. "Ons hoop om nou saam met die Suid-Afrikaanse regering te werk om ons stelsels inklusief te maak."
Die navorsingspan is besig om hul eerste verslag te finaliseer, wat sal bydra tot 'n globale verslag wat die beste praktyke en nodige aksies vir die skep van inklusiewe gesondheidstelsels beklemtoon.
Inspireer die volgende generasie
Die SAWiSA-toekennings het ten doel om vrouewetenskaplikes en navorsers as rolmodelle vir jonger vroue uit te lig, en diegene aan te moedig wat hul loopbane in STEM-verwante velde begin. Ned het die seremonie as 'n "ongelooflike, bemagtigende" ervaring beskryf, met die klem op die belangrikheid daarvan om vroue en meisies in die wetenskap te ondersteun.
"Om by 'n geleentheid te wees met vroue wat uitblink in STEM was op sigself inspirerend," het sy opgemerk. "Dit was ongelooflik om te leer oor die verskillende projekte waarmee mense besig is en om te netwerk."
As sy vorentoe kyk, beoog sy om 'n NNS-gegradeerde navorser en 'n volle professor te word. Haar prestasies het lof gekry van kollegas, insluitend prof Taryn Young, Uitvoerende Hoof van die Departement Globale Gesondheid. "Hierdie gesogte toekenning is 'n erkenning van die werk wat prof Ned lei en van die impak wat dit nasionaal, streeks- en internasionaal het," het Young gesê.
Die erkenning van Ned se werk beklemtoon die belangrikheid van gestremdheidsinsluiting in gesondheidstelsels en beklemtoon die waardevolle bydraes van vrouenavorsers om kritieke samelewingskwessies aan te spreek. Terwyl sy voortgaan met haar navorsing en voorspraak, dien Ned as 'n inspirasie vir aspirant-wetenskaplikes en 'n kampvegter vir gestremdheidsregte in Suid-Afrika en verder.
